Admin
Tổng số bài gửi : 637
Điểm tích lũy : 265
Birthday : 28/08/1992
Tiêu đề: Cảnh giác với "bác sĩ Google" 
Thu 20 Dec 2012, 11:461SGTT.VN
- Thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, xu hướng tìm kiếm thông tin sức
khoẻ trên mạng ngày một phổ biến. Đối với không ít người, nếu có vấn đề
về sức khoẻ chẳng cần đi khám bác sĩ cho mất thời gian, chỉ việc lên
Google gõ vài từ khoá là có thể tự chẩn đoán rồi mua thuốc uống là xong!
>> Vbiz và cơn sốt tiêm filler tạo dáng mặt
>> Chuyện cổ tích hay câu chuyện cuộc đời?
25% phụ nữ Anh chẩn bệnh sai vì internet
Một
khảo sát của trung tâm nghiên cứu Pew (Hoa Kỳ) vào năm 2010 cho thấy
khi có vấn đề về sức khoẻ, ngoài việc tìm đến bác sĩ, người dân Mỹ còn
lên mạng tra cứu thông tin và tìm lời khuyên từ những người có hoàn cảnh
như mình. Trong số những người lớn sử dụng internet, 66% cho biết họ
tìm kiếm thông tin về một bệnh đặc biệt nào đó, 56% tìm thông tin về
điều trị, 19% tìm thông tin về thai kỳ hay sanh con, 14% muốn biết cách
sống chung với những cơn đau nhức mạn tính.
Không
chỉ dân Mỹ mà dân Anh – đặc biệt nữ giới – cũng thích tìm “bác sĩ
Google” khi có chuyện. Một khảo sát trong năm nay cho thấy, mỗi khi có
vấn đề sức khoẻ không giải thích được, phần lớn phụ nữ Anh nhanh chóng
lên mạng tìm câu trả lời thay vì đi gặp bác sĩ. Mười triệu chứng hay vấn
đề sức khoẻ mà họ quan tâm nhất là: khó ngủ, nhức đầu, trầm cảm, lo
lắng, đau cứng cơ, co thắt dạ dày, đau cơ mạn tính, mệt mỏi nghiêm
trọng, ngứa ngáy và nhạy cảm da. Tìm thông tin xong, họ tự… chẩn bệnh
cho mình.
Thế nhưng, qua khảo sát
1.000 phụ nữ Anh thường làm điều trên, người ta thấy 25% trong số đó
chẩn bệnh sai bét! Mười căn bệnh mà họ thường chẩn đoán sai sau khi tra
cứu trên internet là ung thư vú, các căn bệnh ung thư khác, chứng lở
miệng, cao huyết áp, hen suyễn, thấp khớp, trầm cảm, tiểu đường, rối
loạn sức khoẻ tình dục và các bệnh về tuyến giáp. Không khó hiểu khi phụ
nữ thích nhờ cậy “bác sĩ Google” vì 75% số người được hỏi cho rằng họ
dễ giãi bày hơn so với khi chia sẻ với bạn bè hay người thân.
Tuy
nhiên, sự đời nào đơn giản, nếu Google thay được bác sĩ thì ngành y đã
dẹp tiệm. Do chẩn bệnh sai, nhiều phụ nữ đã sống nhiều ngày trong sợ
hãi, lo lắng trước khi nói với một ai đó, thậm chí có đến 5% người được
hỏi đã đau khổ nhiều năm liền vì tưởng mình bị bệnh thật sự! BS Laurence
Buckman, chủ tịch uỷ ban Bác sĩ đa khoa hiệp hội Y khoa Anh quốc, cảnh
báo: “Nếu tra Google, bạn sẽ được một loạt câu trả lời khác nhau, nhưng
không ít trong số đó là rác rưởi. Nếu bạn thấy có gì đó trong ngực và
nghĩ rằng mình đang bị đau tim thì có lẽ bạn… chẳng bị gì cả!”
Chỉ 39% trang tra cứu cho thông tin nhi khoa chính xác
Năm
2009, một nhóm nghiên cứu của khoa nhi đại học Nottingham (Anh quốc) đã
thử đánh giá độ tin cậy và chính xác của thông tin y khoa trên một loạt
website bằng cách sử dụng công cụ tìm kiếm Google. Kết quả cho thấy chỉ
39% trong số 500 website tìm kiếm cho thông tin chính xác, 11% cung cấp
thông tin sai và 49% không đưa ra được câu trả lời. Trong số các
website trả lời được cho độc giả, 78% có thông tin chính xác, nhưng tính
chính xác cũng tuỳ theo chủ đề hỏi, thay đổi từ 51% (hỏi về bệnh bạch
hầu, sởi, rubella và tự kỷ) và 100% (cho con bú khi bị viêm vú/tư thế
ngủ của trẻ).
Vì sao thông tin sức khoẻ trên mạng
thường không chính xác? Người ta lý giải vì chúng được cung cấp bởi
những “bác sĩ” ảo hoặc đơn giản đó chỉ là kinh nghiệm cá nhân và được
cóp nhặt, lan truyền từ website này sang website khác. Một khảo sát của
Eric Horvitz và Ryen White thuộc bộ phận nghiên cứu Microsoft cho thấy
25% kết quả cung cấp bởi internet sau khi tra từ “nhức đầu” đã chỉ ra u
não là nguyên nhân – cao đáng kể so với tỷ lệ u não thật sự, chỉ vài
người bị trong 50.000 người. Horvitz nói: “Vấn đề ở đây là sự thiên
lệch. Không thông tin nào cho rằng việc ngừng uống càphê dẫn đến nhức
đầu mà cứ hướng đến u não vì nguyên nhân sau “hấp dẫn” hơn”.
Sự
thiên lệch không chỉ đến từ “bác sĩ Google”, mà còn đến từ chính người
tra cứu thông tin sức khoẻ. Trong năm nay, hai tác giả Dengfeng Yan và
Jaideep Sengupta thuộc đại học Khoa học và công nghệ Hong Kong đã đề
xuất lý thuyết “tự dương tính” và “tự âm tính” trên cơ sở cho rằng yếu
tố tâm lý, hay đúng hơn là ảnh hưởng của “tỷ lệ cơ bản” và “thông tin ca
bệnh”, ảnh hưởng đến nhận thức về sức khoẻ của mỗi người. “Tỷ lệ cơ
bản” là tỷ lệ bệnh trong cộng đồng, còn “thông tin ca bệnh” là triệu
chứng của một bệnh cụ thể nào đó. Lý thuyết của các tác giả này là mỗi
khi chẩn bệnh cho mình, người ta thường dựa nhiều vào “thông tin ca
bệnh” hơn là “tỷ lệ cơ bản”; ngược lại, khi chẩn bệnh cho người khác,
“tỷ lệ cơ bản” có ảnh hưởng mạnh hơn “thông tin ca bệnh”.
Các
nhà nghiên cứu đã kiểm tra sự thiên lệch khi cho hàng trăm người đánh
giá về thông tin các bệnh cúm, viêm gan siêu vi C, ung thư vú, HIV và
loãng xương. Một số người tham dự được đề nghị đánh giá mình có bệnh hay
không, một số khác lại đánh giá người khác có bệnh hay không. Sau khi
phân tích kết quả, người ta thấy khoảng cách tâm lý đã quyết định mọi
chuyện: người nào càng biết ít về người được đánh giá thì họ càng dựa
vào “tỷ lệ cơ bản”; ngược lại, càng biết nhiều về người đánh giá, họ
càng dựa vào “thông tin ca bệnh”.
Do
yếu tố tâm lý tác động như thế, nên khi tra cứu thông tin sức khoẻ trên
internet, người ta thường tự chẩn đoán mình có khả năng mắc một bệnh
nặng vì chủ yếu dựa vào triệu chứng đang có hơn là tỷ lệ bệnh thật sự có
trong cộng đồng. Nếu tôi bị “khó tiêu”, tôi cho rằng tôi có thể bị
“nhồi máu cơ tim”, nhưng nếu triệu chứng đó xuất hiện ở người khác, tôi
cho rằng đó chỉ là “khó tiêu”. Với sự thiên lệch như thế, rõ ràng sự tự
chẩn đoán bệnh thông qua “bác sĩ Google” thật sự quá nguy hiểm. Để giải
quyết, các nhà nghiên cứu khuyên người ta nên tìm đến một bác sĩ thật để
khám bệnh, bởi chỉ có bác sĩ thật mới nhìn bệnh nhân với một khoảng
cách thật!
>> Bạn nên dùng kem hay phấn?
>> 10 lỗi làm đẹp 'ngớ ngẩn' của sao Hollywood 2012
Biết tin vào website nào?
Theo
một nhóm nghiên cứu của đại học Stanford (Hoa Kỳ), một website cung cấp
thông tin khoa học đáng tin cậy phải có bảy tiêu chí sau:
1. Đằng sau là một tổ chức khoa học uy tín (có tên tuổi, địa chỉ, thông tin cụ thể).
2. Dễ sử dụng, có dữ liệu đầy đủ.
3. Có dấu ấn chuyên môn cao (chẳng hạn thông tin có nguồn tham khảo rõ ràng, người viết đáng tin cậy).
4. Có dấu ấn của sự đáng tin (chẳng hạn website cung cấp đường dẫn đến những thông tin bên ngoài để người đọc tham khảo).
5. Website có dấu ấn của người từng sử dụng trước đó.
6. Không đặt nặng tính thương mại (trên website có quảng cáo, nhưng không lạm dụng).
7. Có tính chuyên nghiệp (chẳng hạn không viết sai chính tả).
- Thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, xu hướng tìm kiếm thông tin sức
khoẻ trên mạng ngày một phổ biến. Đối với không ít người, nếu có vấn đề
về sức khoẻ chẳng cần đi khám bác sĩ cho mất thời gian, chỉ việc lên
Google gõ vài từ khoá là có thể tự chẩn đoán rồi mua thuốc uống là xong!
>> Vbiz và cơn sốt tiêm filler tạo dáng mặt
>> Chuyện cổ tích hay câu chuyện cuộc đời?
 |
Một
khảo sát của trung tâm nghiên cứu Pew (Hoa Kỳ) vào năm 2010 cho thấy
khi có vấn đề về sức khoẻ, ngoài việc tìm đến bác sĩ, người dân Mỹ còn
lên mạng tra cứu thông tin và tìm lời khuyên từ những người có hoàn cảnh
như mình. Trong số những người lớn sử dụng internet, 66% cho biết họ
tìm kiếm thông tin về một bệnh đặc biệt nào đó, 56% tìm thông tin về
điều trị, 19% tìm thông tin về thai kỳ hay sanh con, 14% muốn biết cách
sống chung với những cơn đau nhức mạn tính.
Không
chỉ dân Mỹ mà dân Anh – đặc biệt nữ giới – cũng thích tìm “bác sĩ
Google” khi có chuyện. Một khảo sát trong năm nay cho thấy, mỗi khi có
vấn đề sức khoẻ không giải thích được, phần lớn phụ nữ Anh nhanh chóng
lên mạng tìm câu trả lời thay vì đi gặp bác sĩ. Mười triệu chứng hay vấn
đề sức khoẻ mà họ quan tâm nhất là: khó ngủ, nhức đầu, trầm cảm, lo
lắng, đau cứng cơ, co thắt dạ dày, đau cơ mạn tính, mệt mỏi nghiêm
trọng, ngứa ngáy và nhạy cảm da. Tìm thông tin xong, họ tự… chẩn bệnh
cho mình.
Thế nhưng, qua khảo sát
1.000 phụ nữ Anh thường làm điều trên, người ta thấy 25% trong số đó
chẩn bệnh sai bét! Mười căn bệnh mà họ thường chẩn đoán sai sau khi tra
cứu trên internet là ung thư vú, các căn bệnh ung thư khác, chứng lở
miệng, cao huyết áp, hen suyễn, thấp khớp, trầm cảm, tiểu đường, rối
loạn sức khoẻ tình dục và các bệnh về tuyến giáp. Không khó hiểu khi phụ
nữ thích nhờ cậy “bác sĩ Google” vì 75% số người được hỏi cho rằng họ
dễ giãi bày hơn so với khi chia sẻ với bạn bè hay người thân.
Tuy
nhiên, sự đời nào đơn giản, nếu Google thay được bác sĩ thì ngành y đã
dẹp tiệm. Do chẩn bệnh sai, nhiều phụ nữ đã sống nhiều ngày trong sợ
hãi, lo lắng trước khi nói với một ai đó, thậm chí có đến 5% người được
hỏi đã đau khổ nhiều năm liền vì tưởng mình bị bệnh thật sự! BS Laurence
Buckman, chủ tịch uỷ ban Bác sĩ đa khoa hiệp hội Y khoa Anh quốc, cảnh
báo: “Nếu tra Google, bạn sẽ được một loạt câu trả lời khác nhau, nhưng
không ít trong số đó là rác rưởi. Nếu bạn thấy có gì đó trong ngực và
nghĩ rằng mình đang bị đau tim thì có lẽ bạn… chẳng bị gì cả!”
Chỉ 39% trang tra cứu cho thông tin nhi khoa chính xác
Năm
2009, một nhóm nghiên cứu của khoa nhi đại học Nottingham (Anh quốc) đã
thử đánh giá độ tin cậy và chính xác của thông tin y khoa trên một loạt
website bằng cách sử dụng công cụ tìm kiếm Google. Kết quả cho thấy chỉ
39% trong số 500 website tìm kiếm cho thông tin chính xác, 11% cung cấp
thông tin sai và 49% không đưa ra được câu trả lời. Trong số các
website trả lời được cho độc giả, 78% có thông tin chính xác, nhưng tính
chính xác cũng tuỳ theo chủ đề hỏi, thay đổi từ 51% (hỏi về bệnh bạch
hầu, sởi, rubella và tự kỷ) và 100% (cho con bú khi bị viêm vú/tư thế
ngủ của trẻ).
| Khi tra cứu thông tin sức khoẻ trên internet, người ta thường tự chẩn đoán mình có khả năng mắc một bệnh nặng vì chủ yếu dựa vào triệu chứng đang có hơn là tỷ lệ bệnh thật sự có trong cộng đồng. |
thường không chính xác? Người ta lý giải vì chúng được cung cấp bởi
những “bác sĩ” ảo hoặc đơn giản đó chỉ là kinh nghiệm cá nhân và được
cóp nhặt, lan truyền từ website này sang website khác. Một khảo sát của
Eric Horvitz và Ryen White thuộc bộ phận nghiên cứu Microsoft cho thấy
25% kết quả cung cấp bởi internet sau khi tra từ “nhức đầu” đã chỉ ra u
não là nguyên nhân – cao đáng kể so với tỷ lệ u não thật sự, chỉ vài
người bị trong 50.000 người. Horvitz nói: “Vấn đề ở đây là sự thiên
lệch. Không thông tin nào cho rằng việc ngừng uống càphê dẫn đến nhức
đầu mà cứ hướng đến u não vì nguyên nhân sau “hấp dẫn” hơn”.
Sự
thiên lệch không chỉ đến từ “bác sĩ Google”, mà còn đến từ chính người
tra cứu thông tin sức khoẻ. Trong năm nay, hai tác giả Dengfeng Yan và
Jaideep Sengupta thuộc đại học Khoa học và công nghệ Hong Kong đã đề
xuất lý thuyết “tự dương tính” và “tự âm tính” trên cơ sở cho rằng yếu
tố tâm lý, hay đúng hơn là ảnh hưởng của “tỷ lệ cơ bản” và “thông tin ca
bệnh”, ảnh hưởng đến nhận thức về sức khoẻ của mỗi người. “Tỷ lệ cơ
bản” là tỷ lệ bệnh trong cộng đồng, còn “thông tin ca bệnh” là triệu
chứng của một bệnh cụ thể nào đó. Lý thuyết của các tác giả này là mỗi
khi chẩn bệnh cho mình, người ta thường dựa nhiều vào “thông tin ca
bệnh” hơn là “tỷ lệ cơ bản”; ngược lại, khi chẩn bệnh cho người khác,
“tỷ lệ cơ bản” có ảnh hưởng mạnh hơn “thông tin ca bệnh”.
Các
nhà nghiên cứu đã kiểm tra sự thiên lệch khi cho hàng trăm người đánh
giá về thông tin các bệnh cúm, viêm gan siêu vi C, ung thư vú, HIV và
loãng xương. Một số người tham dự được đề nghị đánh giá mình có bệnh hay
không, một số khác lại đánh giá người khác có bệnh hay không. Sau khi
phân tích kết quả, người ta thấy khoảng cách tâm lý đã quyết định mọi
chuyện: người nào càng biết ít về người được đánh giá thì họ càng dựa
vào “tỷ lệ cơ bản”; ngược lại, càng biết nhiều về người đánh giá, họ
càng dựa vào “thông tin ca bệnh”.
Do
yếu tố tâm lý tác động như thế, nên khi tra cứu thông tin sức khoẻ trên
internet, người ta thường tự chẩn đoán mình có khả năng mắc một bệnh
nặng vì chủ yếu dựa vào triệu chứng đang có hơn là tỷ lệ bệnh thật sự có
trong cộng đồng. Nếu tôi bị “khó tiêu”, tôi cho rằng tôi có thể bị
“nhồi máu cơ tim”, nhưng nếu triệu chứng đó xuất hiện ở người khác, tôi
cho rằng đó chỉ là “khó tiêu”. Với sự thiên lệch như thế, rõ ràng sự tự
chẩn đoán bệnh thông qua “bác sĩ Google” thật sự quá nguy hiểm. Để giải
quyết, các nhà nghiên cứu khuyên người ta nên tìm đến một bác sĩ thật để
khám bệnh, bởi chỉ có bác sĩ thật mới nhìn bệnh nhân với một khoảng
cách thật!
>> Bạn nên dùng kem hay phấn?
>> 10 lỗi làm đẹp 'ngớ ngẩn' của sao Hollywood 2012
Phan Sơn
Biết tin vào website nào?
Theo
một nhóm nghiên cứu của đại học Stanford (Hoa Kỳ), một website cung cấp
thông tin khoa học đáng tin cậy phải có bảy tiêu chí sau:
1. Đằng sau là một tổ chức khoa học uy tín (có tên tuổi, địa chỉ, thông tin cụ thể).
2. Dễ sử dụng, có dữ liệu đầy đủ.
3. Có dấu ấn chuyên môn cao (chẳng hạn thông tin có nguồn tham khảo rõ ràng, người viết đáng tin cậy).
4. Có dấu ấn của sự đáng tin (chẳng hạn website cung cấp đường dẫn đến những thông tin bên ngoài để người đọc tham khảo).
5. Website có dấu ấn của người từng sử dụng trước đó.
6. Không đặt nặng tính thương mại (trên website có quảng cáo, nhưng không lạm dụng).
7. Có tính chuyên nghiệp (chẳng hạn không viết sai chính tả).
